कृषि सामाग्री संस्थानले मुलुकलाई आवश्यक रासायनिक मल विदेशबाट आयात गर्नको लागि उनै शारदा अधिकारीको शैलुङ ईन्टरप्राइजेजसँग गत बैशाखमा गरेको सम्झौताअनुसार २५ हजार मेट्रिक टन युरिया मल साउनसम्म आइसक्नुपर्ने थियो । उक्त कम्पनीले समयमै मल आयात गरी किसानलाई वितरण गर्न नसकेपछि संस्थानले शैलुङसँगको सम्झौता खारेज गरी धरौटीसमेत जफत गरेर अर्को कम्पनीसँग सम्झौता गरेको हो ।
आयातकर्ताले समयमा मल नल्याएपछि संस्थानले दोस्रो पटक ०२ अगष्ट २०२० मा मुक्तिनाथ कृषि कम्पनीसँग सोहि परिमाणमा युरिया र २० हजार मेट्रिक टन डिएपी ०४ डिसेम्बर २०२० भित्र ल्याउने गरी सम्झौता गरेको थियो । विडम्वना,दोस्रो पटकको सम्झौतापछि पनि मल आयात हुन सकेन । फेरि सम्झौता खारेज हुन पुग्यो । चाहिएको बेलामा मल र बिऊ उपलब्ध गराउन नसकेपछि कृषि उत्पादन नबढ्नु स्वाभाविक हो । तर पनि राज्यले यो वर्षको धानलगायतका कृषि बाली उत्पादनमा राम्रो बृद्धि भएको तथ्याङ्क सार्वजनिक गरेको छ ।
मल आयातमा देखिएको पछिल्लो अवरोध र सरकारको लाचारीले किसानको समस्या हल गर्न राज्य जिम्मेवार नभएको देखाउँछ । राज्यको नीति,नियम र कानुन पालना गर्ने हो र राज्यप्रति सम्बन्धित निकाय जिम्मेवार हुने हो भने कृषिलगायत सबै क्षेत्रमा परिवर्तन ल्याउन धेरै समय लाग्दैन । राज्यका विभिन्न निकायले प्रकाशित गरेका अध्ययन प्रतिवेदनमा लेखिएझैं गरी कृषि उत्पादनमा बृद्धि गर्ने र देशलाई कृषिमा आत्मनिर्भर बनाउने हो भने शैलुङ ईन्टरप्राइजेज र मुक्तिनाथ कृषि कम्पनी जस्ता थुप्रै गैरजिम्मेवार कम्पनीलाई कानुनी दायरामा ल्याउनुपर्छ । तर,सरकार र जिम्मेवार निकायले त्यसतर्फ खासै चासो दिएको देखिँदैन ।
कृषिप्रधान मुलुकमा कृषि र किसानको आधारभूत आवश्यकता उपलब्ध गराउन नसक्ने सरकार र सम्बन्धित निकायले कृषि उत्पादनमा बृद्धि गर्छौँ भन्नु ‘हाँस्यास्पद’ विषय हुन थालेको विज्ञहरूले बताएका छन् । उनीहरू भन्छन् ‘रोपाईंका बेलामा चाहिने मल धान काटेर गहुँ छर्दासमेत नपाउने अवस्था बन्नुको पछाडि को जिम्मेवार छ ? यो पाराले कसरी हुन्छ कृषि उत्पादनमा बृद्धि ?’
कृषि उत्पादन बढाउने र खाद्य सामाग्रीमा आत्मनिर्भर बन्नको लागि समयमै मललगायतका सामाग्रीहरू राज्यले उपलब्ध गराउनु पर्छ । कृषिका लागि आवश्यक मलसमेत उपलब्ध गराउन नसक्ने,किसानको नाममा ब्रम्हलुट गर्ने व्यवसायी र व्यापारीलाई कारबाही नगर्ने सरकारले कृषिमा आत्मनिर्भर हुन्छौं भनिरहँदा लोकले कहिलेसम्म पत्याउला ?